– Γνωσιακή Συμπεριφορική Προσέγγιση Ψυχοθεραπείας –

Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία (ΓΣΘ) είναι ένας τύπος ψυχοθεραπείας, ο οποίος συνδυάζει γνωστικές και συμπεριφοριστικές τεχνικές, με σκοπό τη θεραπεία ψυχολογικών συμπτωμάτων και ψυχικών διαταραχών. Με απλά λόγια θα μπορούσαμε να πούμε ότι η συγκεκριμένη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση συνδέει τις σκέψεις (γνώσεις, πεποιθήσεις) με τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα του ατόμου. Ο τρόπος δηλαδή με τον οποίο σκεπτόμαστε διαμορφώνει ουσιαστικά τα συναισθήματα που βιώνουμε και τελικά τις συμπεριφορές που εκδηλώνουμε. Παράλληλα, ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά μας και εκείνη με τη σειρά της τα συναισθήματα που βιώνουμε. Συμπερασματικά λοιπόν, θα μπορούσαμε να πούμε πως η ΓΣΘ βασίζεται στη φράση του Επίκτητου «ταράττει τους ανθρώπους ου τα πράγματα, αλλά τα περί των ανθρώπων δόγματα», εννοώντας ότι οι άνθρωποι επηρεαζόμαστε όχι από τις καταστάσεις, τις οποίες βιώνουμε αλλά αντίθετα από τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε για αυτές.

Ένας από τους βασικούς στόχους της ΓΣΘ είναι να βοηθήσει τα άτομα να αναγνωρίσουν και να τροποποιήσουν τα δυσλειτουργικά μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς που μπορεί να συμβάλλουν στα προβλήματα, τα οποία αντιμετωπίζουν στο σήμερα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω διαφόρων τεχνικών, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης και ανάλυσης αρνητικών σκέψεων, της αλλαγής των δυσλειτουργικών σκέψεων και συμπεριφορών με άλλες περισσότερο λειτουργικές για το άτομο, και της ψυχικής ενδυνάμωσης του ατόμου με τεχνικές χαλάρωσης, καλλιέργεια δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων και ενίσχυση της αυτοπεποίθησης.

Σύμφωνα με την επιστημονική βιβλιογραφία έχει αποδειχθεί, ότι η ΓΣΘ μπορεί να φανεί αποτελεσματική στην αντιμετώπιση πολλών ψυχολογικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη, οι αγωνίες, οι φοβίες, και οι διαταραχές της συμπεριφοράς. Συχνά χρησιμοποιείται ως μια συγκεκριμένη μορφή θεραπείας ή σε συνδυασμό με άλλες προσεγγίσεις, ανάλογα με τις ανάγκες του ατόμου.

– Συστημική Προσέγγιση Ψυχοθεραπείας –

Στον κόσμο μας, οι άνθρωποι γεννιούνται, αναπτύσσονται και ζουν μέσα σε συστήματα – σύνθετα, πολυδιάστατα, και συχνά αόρατα. Σε κάθε σύστημα, όλα τα μέλη συνδέονται μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα δίκτυο σχέσεων που είναι πολύ περισσότερο από το απλό άθροισμα των μερών του. Οι αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα μέλη ενός συστήματος είναι συνεχείς και πολύπλοκες, και η κατανόηση της συμπεριφοράς ενός ατόμου είναι αδύνατη και ανεπαρκής χωρίς την κατανόηση της συμπεριφοράς των άλλων.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Συστημική Ψυχοθεραπεία αναδύεται ως μια προσέγγιση που εξετάζει την ψυχή και τις σχέσεις του ανθρώπου μέσα στα συστήματα της ζωής του – την οικογένεια, τον σύντροφο, τους φίλους, και το περιβάλλον του. Αυτή η προσέγγιση εφαρμόζεται τόσο σε ατομικό επίπεδο, όσο και σε ομαδικό, περιλαμβανομένων ζευγαριών και οικογενειών.

Ο θεραπευόμενος που «αντιμετωπίζεται συστημικά» απο τον ψυχολόγο – ψυχοθεραπευτή γίνεται κατανοητός ως συμμετέχοντας σε ένα πλέγμα σχέσεων και όχι ως ένα μεμονωμένο άτομο.

Διερευνώνται οι σχέσεις, όπως διαμορφώνονται στο τώρα ή όπως έχουν διαμορφωθεί από το παρελθόν, οι ρόλοι και οι θέσεις με στόχο την αύξηση της κατανόησης του εαυτού σε σχέση με τους άλλους.

Κατά τη συστημική άποψη, ο άνθρωπος που ζητάει βοήθεια βγαίνει από το ρόλο του «προβληματικού», αφού η προσωπική του πορεία συνδέεται με τις εξελικτικές φάσεις των συστημάτων (οικογένεια καταγωγής, εργασία, εκπαίδευση) που ζει κι ανήκει, ενώ ταυτόχρονα δίνεται έμφαση στην προσωπική ευθύνη του ανθρώπου για την ομαλή ψυχο-πνευματική του εξέλιξη και αυτοπραγμάτωση.

Ο συστημικός θεραπευτής βλέπει τον θεραπευόμενο σαν σύνολο, όχι σαν ψυχική ασθένεια. Δεν τον βλέπει σαν σύμπτωμα, αλλά σαν άνθρωπο που αγωνίζεται. Πίσω από την ιστορία υπάρχουν δυνάμεις και αγώνες που ο ίδιος τείνει να ξεχνάει. Αυτές τις δυνάμεις προσπαθεί να φέρει στην επιφάνεια.

Όπως είπε η Χάρις Κατάκη “το παρελθόν μάς καθορίζει αλλά δεν μας καταδικάζει”. Αυτή η φράση αντιπροσωπεύει την ελπίδα του ξεκινήματος στην ψυχοθεραπεία. Σε αυτόν τον χώρο, εξερευνούμε τις ρίζες μας, αλλά και τον δρόμο προς την αλλαγή και την εξέλιξη.

– Προσωποκεντρική Προσέγγιση Ψυχοθεραπείας –

Στο πλαίσιο της  Προσωποκεντρικής προσέγγισης ο θεραπευτής διακατέχεται απο τις στάσεις της άνευ όρων αποδοχής, της ενσυναίσθησης και της αυθεντικότητας ή συμφωνίας.Υπο αυτό το πρίσμα προσπαθεί να επικοινωνήσει και να δημιουργήσει μια σχέση ουσιαστική με τον θεραπευόμενο. 

Στόχος της θεραπείας είναι μέσα από αυτή την σχέση να  μπορέσει να διευκολυνθεί το άτομο σταδιακά ώστε να αισθανθεί αποδεκτό όπως ακριβώς είναι. Όταν λοιπόν αισθανθεί την αναγνώριση και την αποδοχή του θεραπευτή, μπορεί σιγά σιγά και το ίδιο το άτομο να αρχίσει να αποδέχεται τον εαυτό του. Όπως αναφέρει ο πατέρας της Προσωποκεντρικής θεραπείας Carl Rogers ‘’Όταν αποδέχομαι τον εαυτό μου όπως ακριβώς είναι τότε αυτός αλλάζει’’. Μέσα από τη σταδιακή ανάπτυξη μιας σχέσης ασφάλειας και εμπιστοσύνης  μεταξύ του θεραπευτή και του ατόμου δύναται να  αρχίζει την εξερεύνηση του εαυτού του.

Αυτό το μονοπάτι της αυτοεξερεύνησης και της αυτογνωσίας είναι ένα ταξίδι που φέρνει σημαντικές αλλαγές.Ο θεραπευόμενος στο πλαίσιο της θεραπείας τείνει να αλλάξει και να αντικαταστήσει κάθε προσωπείο που απέκτησε από την οικογένεια ή την κοινωνία και δεν του ταιριάζει, επιλέγοντας τον δικό του τρόπο σκέψης ,συναισθήματος και κατόπιν συμπεριφοράς. Εγκαταλείπει το φορτίο του να υποδύεται ρόλους και είναι περισσότερο αυθεντικό και αποδεκτικό τόσο με τον εαυτό του όσο και με τους άλλους. Νοιάζεται για τις γνήσιες διαπροσωπικές σχέσεις.Όχι μόνο αρχίζει να συνειδητοποιεί τις πραγματικές του ανάγκες αλλά και τις εμπιστεύεται.

Σύμφωνα με την Προσωποκεντρική Προσέγγιση κάθε άνθρωπος έχει μια έμφυτη τάση να επιβιώσει και να εξελιχθεί. Αυτή η τάση ωθεί τον άνθρωπο να κινείται προς την κατεύθυνση της ωρίμανσης, της ανάπτυξης και της πραγμάτωσης. Όπως αναφέρει ο Sullivan ‘’η βασική κατεύθυνση του οργανισμού είναι προς τα εμπρός’’. Δηλαδή προς την ελευθερία, την ανεξαρτησία, την ωριμότητα και την βελτίωση.

Γνωρίζουμε  ότι όλα τα παιδιά θέλουν να είναι αγαπητά από τους γονείς τους και αντίστοιχα ότι όλοι οι ενήλικες θέλουν οι πράξεις τους να είναι σύμφωνες με αυτά που επιβάλλει ο πολιτισμός. Ωστόσο, κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός και μοναδικός και συνεπώς έχει τις δικές του αξίες και τις δικές του ανάγκες που θέλει να ικανοποιήσει. Όταν οι πραγματικές ανάγκες  ενός ατόμου δεν συμφωνούν με αυτές τις ανάγκες που του επιβάλλονται από την οικογένεια ή τον πολιτισμό αλλά παρόλα αυτά το άτομο εσωτερικεύει τις ανάγκες που του επιβάλλονται, τότε αρχίζει να εμφανίζεται στο άτομο ψυχολογική ένταση ή διαταραχή.