Ψυχή και Σώμα: Το Αόρατο Νήμα της Υγείας

Διαβάζοντας το βιβλίο του Gabor Mate «Όταν το Σώμα Λέει Όχι» ο αναγνώστης συνειδητοποιεί ότι καμία ασθένεια, κανένας πόνος, καμία ενόχληση δεν προκύπτει τυχαία ή αποκλειστικά από παθολογικούς παράγοντες. Δεν πάσχουν όλοι οι καπνιστές από καρκίνο. Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο, αλλά η λογική μάς λέει ότι δεν μπορεί από μόνο του να προκαλέσει μία κακοήθεια. Αν το Α προκαλεί το Β, τότε κάθε φορά που ισχύει το Α, θα πρέπει να ακολουθεί το Β. Αν το Β δεν ακολουθεί πάντα το Α, τότε το Α δεν μπορεί από μόνο του να είναι η αιτία του Β- ακόμη κι αν, στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι ένας σημαντικός και ίσως απαραίτητος καθοριστικός παράγοντας.

Δεκαετίες πριν, καταγράφηκαν δεδομένα που συνδέουν συγκεκριμένες ασθένειες με ψυχολογικά αίτια. Ο Ντέιβιντ Κίσεν (Kissen & Eysenck, 1962) βασιζόμενος στην κλινική εικόνα ασθενών υποστήριξε σε μελέτες ότι οι ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα είναι εκείνοι που έχουν την τάση να “καταπίνουν” τα συναισθήματά τους, δηλαδή εκφράζουν ελάχιστα τα συναισθήματά τους σε σύγκριση με ασθενείς χωρίς κακοήθεια στον πνεύμονα και με την ομάδα ελέγχου (Cox & Mackay, 1982). Τα ευρήματα επαληθεύτηκαν από μακροχρόνιες μελέτες (όπως οι μελέτες των Grossarth-Maticek, Bastiaans, & Kanazir, 1985; Rose, et al., 2021)

Μια μελέτη ασχολήθηκε με υγιείς γυναίκες που δεν είχαν καθόλου συμπτώματα, παρά μόνο ένα μη φυσιολογικό τεστ Παπανικολάου που διενεργήθηκε κατά τη διάρκεια των εξετάσεων ρουτίνας. Χωρίς να γνωρίζουν το αποτέλεσμα των εξετάσεων, οι ερευνητές μπορούσαν να προβλέψουν με ακρίβεια, που άγγιζε σχεδόν το 75%, ποιες γυναίκες είχαν καρκίνο σε αρχικό στάδιο, απλώς και μόνο χρησιμοποιώντας ένα ερωτηματολόγιο που διαχωρίζει συγκεκριμένες συναισθηματικές καταστάσεις. Κατέληξαν ότι ήταν πολύ πιο πιθανό να πάσχουν από καρκίνο οι γυναίκες με “προσωπικότητα που έχει την τάση να φτάνει στα όρια της ανημπόριας” ή που βίωναν κάποια είδους απελπισία, για την οποία δεν μπορούσαν να βρουν λύση το εξάμηνο που είχε προηγηθεί (Goldberg, 1990).

Η συνειδητοποίηση ότι επηρεάζουμε καθοριστικά τον ίδιο μας τον εαυτό δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αυτό σημαίνει ότι αναλαμβάνουμε την ευθύνη για την ασθένεια μας ή οποιαδήποτε συμπεριφοράς μας και δεν το αποδίδουμε σε εξωτερικά αιτία, που ακούγονται σε φράσεις όπως «ήταν η κακιά η ώρα», «μας δοκιμάζει ο Θεός», «τα δύσκολα είναι για τους δυνατούς», «τι έκανα για να το αξίζω» κ.ά.

Στην ψυχοθεραπεία, οι άνθρωποι πηγαίνουν με τον πραγματικό τους πόνο, αναγνωρίζουν ή τουλάχιστον θέλουν να μάθουν από πού προέρχεται. Οι ψυχολόγοι δεν αναιρούν την ιατρική προσέγγιση. Αντιθέτως, παρακινούν τους θεραπευόμενους να εξεταστούν από αντίστοιχο ειδικό γιατρό και τους βοηθούν να αναγνωρίσουν όλα τα συμπτώματα που αντιμετωπίζουν.

Οι ψυχολογικές επιδράσεις συνεισφέρουν σημαντικά σε βιολογικό επίπεδο στην εμφάνιση ασθένειας μέσω των διασυνδέσεων που ενώνουν τα συστατικά μέρη του μηχανισμού του στρες στο σώμα: τα νεύρα, τους ορμονικούς αδένες, το ανοσοποιητικό σύστημα και τα κέντρα του εγκεφάλου που αντιλαμβάνονται και επεξεργάζονται τα συναισθήματα.

Η βιολογική και η ψυχολογική δραστηριότητα δεν είναι ανεξάρτητες. Καθεμία αντιπροσωπεύει τη λειτουργία ενός υπερσυστήματος, τα συστατικά του οποίου δεν μπορούμε πλέον να θεωρούμε ξεχωριστούς ή αυτόνομους μηχανισμούς.

Tα σύγχρονα επιστημονικά ευρήματα επιβεβαιώνουν την αρχαία σοφία: “Τα συναισθήματα επηρεάζουν καθοριστικά την υγεία μας”. Τα καταπιεσμένα συναισθήματα προκαλούν στρες, που με τη σειρά του αποτελεί τη γενεσιουργό αιτία πολλών παθήσεων (Mate, 2023).

Συναισθηματική υγεία, Ψυχοσωματική σύνδεση, Συναισθήματα, Υγεία, Συναισθηματική ευημερία, Στρες

Απόδοση:
Πέννυ Παπάζογλου,
Ψυχολόγος MSc – Ψυχοθεραπεύτρια

Πηγές

Cox, T., & Mackay, C. (1982). Psychosocial factors and psychophysiological mechanisms in the aetiology and development of cancers. Social Science & Medicine, 16(4), 381-396.

Goldberg, J. G. (Ed.). (1990). The psychotherapeutic treatment of cancer patients. Transaction Publishers.

Grossarth-Maticek, R., Bastiaans, J., & Kanazir, D. T. (1985). Psychosocial factors as strong predictors of mortality from cancer, ischaemic heart disease and stroke: the Yugoslav prospective study. Journal of psychosomatic research, 29(2), 167-176.

Kissen, D. M., & Eysenck, H. J. (1962). Personality in male lung cancer patients. Journal of Psychosomatic Research, 6(2), 123-127.

Mate, G. (2023). Όταν το Σώμα Λέει Όχι. Το Κρυφό Κόστος του Στρες. Key Books

Rose, S., Boyes, A., Kelly, B., Cox, M., Palazzi, K., & Paul, C. (2021). Lung cancer stigma is a predictor for psychological distress: A longitudinal study. Lung cancer stigma is a predictor for psychological distress. Psycho‐Oncology, 30(7), 1137-1144.