Η Σημασία της Θεραπευτικής Σχέσης

Η σχέση ψυχοθεραπευτή-θεραπευόμενου δεν είναι απλά μια διαδικασία “διόρθωσης” ή “συμβουλευτικής”. Είναι μια σχέση όπου και οι δύο πλευρές είναι ενεργοί συμμετέχοντες της θεραπευτικής διαδικασίας στο εδώ-και-τώρα. Ο θεραπευόμενος δεν είναι απλώς δέκτης, αλλά μοιράζεται και αλληλεπιδρά με τον ψυχοθεραπευτή για να εξερευνήσει τον εσωτερικό του κόσμο.

Η εικόνα του εαυτού σχηματίζεται μέσα από τις συνεχείς αλλεπάλληλες συνδέσεις με το παρελθόν. Στο “εσωτερικό ταξίδι” ενός ανθρώπου στην ψυχοθεραπεία, ο θεραπευτής συμμετέχει στις αναδρομές του στο παρελθόν, στις αφηγήσεις, στους προβληματισμούς και κυρίως στα βιώματα που έχουν ρίζες στο “κάποτε”. Στις θέσεις και τους ρόλους που έπαιρνε αυτός ο άνθρωπος ως παιδί. Συνεπώς, ο θεραπευτής συμμετέχει στην αυτο-εικόνα που σταδιακά ανακατασκευάζεται.

Η θεραπευτική σχέση από μόνη της μπορεί να αποτελέσει επανορθωτική εμπειρία για πολλούς ανθρώπους. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ανθρώπων οι οποίοι δεν είχαν καταφέρει να φέρουν στις διαπροσωπικές σχέσεις τους τις δικές τους ανάγκες, να φροντιστούν, να πουν αυτό που σκέφτονται χωρίς να το “πληρώσουν” ή να το μετανιώσουν. Σε άλλες περιπτώσεις η θεραπευτική σχέση λειτούργησε ως καθρέπτης και άνθρωποι μπόρεσαν μέσα από την εμπιστοσύνη και το νοιάξιμο του θεραπευτή να ακούσουν αυτό που δεν άντεχαν από άλλους. Φυσικά, δεν παραλείπονται οι περιπτώσεις ανθρώπων που δεν άντεχαν να πάρουν χώρο, να δώσουν την αξία που αναλογεί στον εαυτό τους, να τους ακούσουν να μιλάνε και να μπορέσουν να υπάρξουν μέσα στις σχέσεις ισότιμα.

Μέσα από ένα ασφαλές περιβάλλον και κλίμα εμπιστοσύνης οι άνθρωποι ανοίγουν τον εσωτερικό πλούτο τους, παίρνουν στοιχεία από τη θεραπευτική σχέση, βιώνουν πως να υπάρχουν ισότιμα και να σέβονται τον εαυτό τους και σε άλλες σχέσεις της ζωής τους.

Σε μια από τις περιπτώσεις που συνάντησα, μια γυναίκα ήρθε σε εμένα ψάχνοντας βοήθεια για τις ενοχές που βίωνε καθώς απομακρυνόταν από τους ανθρώπους γύρω της. Αρχικά, δεν κατανοούσε πλήρως τον λόγο πίσω από αυτήν την αίσθηση.

Κατά τη διάρκεια των συνεδριών, η θεραπευόμενη άρχισε να μοιράζεται τις παιδικές της εμπειρίες και τις συναισθηματικές της αντιδράσεις σε διάφορες καταστάσεις. Καθώς διερευνούσαμε περισσότερο το παρελθόν, καταλάβαμε ότι όταν ήταν παιδί είχε εμπειρίες οι οποίες είναι στενά συνδεδεμένες με την συναισθηματική απομόνωση που έρχεται αντιμέτωπη στο παρόν της.

Πιο συγκεκριμένα, ανακαλύψαμε ότι κατά την παιδική της ηλικία, είχε βιώσει έντονη απόρριψη από τους γονείς της, γεγονός που είχε αφήσει σημάδι στην αυτοεκτίμησή της. Αυτές οι εμπειρίες οδήγησαν στην ανάπτυξη αμυντικών μηχανισμών για την προστασία της, συμπεριλαμβανομένης της συναισθηματικής απομόνωσης.

Κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας, εργαστήκαμε πάνω σε αυτούς τους μηχανισμούς άμυνας. Αναζητήθηκαν νέοι τρόποι αντίδρασης στις συναισθηματικές της ανάγκες καθώς παράλληλα επεξεργαζόταν τα πρώιμα βιώματα της παιδικής ηλικίας. Μια καθοριστική παρέμβαση που συνέβαλε στο “άνοιγμα” αυτής της γυναίκας ήταν ότι μπόρεσε να δοκιμάσει νέους τρόπους επικοινωνίας μέσω στην αίθουσα της ψυχοθεραπείας. Δοκίμασε να εστιάζει περισσότερο στον εαυτό της, να αναγνωρίζει τις ανάγκες της και να ακούει το συναίσθημα της. Σημαντικό ρόλο, επίσης, διαδραμάτισε η νέα εγγραφή του νέου τρόπου επικοινωνίας, αφού παρόλο που εξέφραζε πώς αισθάνεται και ήταν προσανατολισμένη στον εαυτό της ήταν πλήρως αποδεκτή από την θεραπεύτρια και ο φόβος απόρριψης ήταν εκεί αλλά δεν μπορούσε πια να καταβάλλει τον χώρο μέσα της.

Η θεραπευόμενη μπορούσε περισσότερες ημέρες από ότι προηγουμένως να αισθάνεται περισσότερη αυτοεκτίμηση και η συναισθηματική της απομόνωση μειώθηκε σημαντικά αφού πλέον συνειδητά μπορούσε να διαχειριστεί τον ενδεχόμενο φόβο απόρριψης.

O Carl Rogers είπε: Στην αρχή της επαγγελματικής μου καριέρας έθετα το ερώτημα:  “Πώς μπορώ να φροντίσω, να θεραπεύσω, ή  να αλλάξω αυτόν τον άνθρωπο;”. Τώρα θα διατύπωνα εκ νέου την ερώτησή μου ως εξής:  “Πώς θα μπορέσω να εφοδιάσω αυτόν τον άνθρωπο με μια σχέση που θα μπορέσει να την αξιοποιήσει για την προσωπική του ζωή;”   

Θεραπευτική Σχέση, Ασφάλεια, Αποδοχή, Εικόνα Εαυτού

Απόδοση:

Πέννυ Παπάζογλου,

Ψυχολόγος MSc – Ψυχοθεραπεύτρια